Fundacja rodzinna a sukcesja przedsiębiorstwa

Na wstępie należy podkreślić, że rozwiązania zawarte w ustawie o fundacji rodzinnej nie są dedykowane kontynuowaniu działalności gospodarczej przez sukcesorów przedsiębiorcy. Co prawda przepisy ustawy z dnia 26 stycznia 2023 roku o fundacji rodzinnej pozwalają zachować przedsiębiorstwo jako całość, zarówno za życia jak i po śmierci przedsiębiorcy, jednakże sama fundacja rodzinna nie została przewidziana jako forma prowadzenia działalności gospodarczej. Ustawodawca dopuszcza prowadzenie działalności gospodarczej przez fundację rodzinną jedynie w wąskim zakresie. Zakres ten nie obejmuje chociażby świadczenia usług. Fundacja rodzinna w swym założeniu przewidziana została jako podmiot mający na celu zarządzanie majątkiem fundatora i ewentualnie pomnażanie go np. poprzez inwestowanie w papiery wartościowe lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa wniesionego do fundacji.
Fundacja rodzinna jest zatem dobrym rozwiązaniem w tych przypadkach, w których spadkobiercy nie będą kontynuowali działalności przedsiębiorstwa, a sam spadkodawca chce mieć pewność, że skumulowany przez niego majątek nie zostanie roztrwoniony i będzie dalej służył dobru rodziny. Jedną z zalet rozwiązań zawartych w ustawie o fundacji rodzinnej jest przyznanie fundatorowi pełnej swobody w zakresie ustalania zasad wypłaty świadczeń dla beneficjentów. Dzięki temu możliwe będzie np. zbalansowanie wypłat na rzecz beneficjentów z zyskami osiąganymi przez fundację.

Fundacja rodzinna jest również dobrym rozwiązaniem pozwalającym na uniknięcie konfliktów rodzinnych, które często pojawiają się przy podziale majątku spadkodawcy. W przypadku wniesienia majątku do fundacji rodzinnej, sam majątek lub osiągane z niego przychody można wypłacać wskazanym przez niego beneficjentom wedle uznania fundatora w ten sam sposób lub w równej wysokości. Co istotne, majątek wniesiony do fundacji „nie przepada” w tym sensie, że nie staje się bezpowrotnie własnością fundacji. Także w tej kwestii przepisy ustawy o fundacji rodzinnej są bardzo elastyczne i dają fundatorom sporo swobody. Fundator może więc określić w statucie czas trwania fundacji i zasady podziału majątku pozostałego po jej rozwiązaniu.

Wraz z ustawą o fundacji rodzinnej weszły w życie przepisy kodeksu cywilnego umożliwiające obowiązanemu do zapłaty zachowku, np. fundacji rodzinnej, do żądania odroczenia terminu płatności zachowku, rozłożenia go na raty, a nawet jego obniżenia. Zgodnie z zamysłem ustawodawcy, rozwiązanie to ma służyć ochronie właśnie tych składników majątku spadkodawcy, które nieuszczuplone mogą zapewniać dalsze generowanie przychodów z korzyścią dla spadkobierców. Powyższe rozwiązania pozwalają więc zabezpieczyć majątek spadkodawcy i dzięki temu zachować płynność świadczeń.

Z punktu widzenia sukcesji firm rodzinnych prowadzonych w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, rozwiązaniem wartym uwagi jest zastosowanie zapisów windykacyjnych połączonych z ustanowieniem zarządcy sukcesyjnego. Odpowiednie połączenie obu instytucji pozwala zachować pełną płynność działalności przedsiębiorstwa spadkobiercy i uniknąć chaosu jaki zazwyczaj pojawia się w okresie pomiędzy śmiercią spadkodawcy a nabyciem i ewentualnym działem spadku. Zarządca sukcesyjny jest bowiem uprawniony do dokonywania wszelkich czynności w zakresie zwykłego zarządu przedsiębiorstwem w spadku (czyli przedsiębiorstwem spadkodawcy, który ustanowił zarządcę sukcesyjnego). Może on zatem dokończyć transakcje przerwane przez śmierć spadkodawcy w tym, np. opłacić faktury, dostarczyć towar itp. Ponadto może on także realizować spływające na bieżąco nowe zlecenia. Zarząd sukcesyjny pozwala więc zachować budowaną przez lata wiarygodność przedsiębiorstwa i jego renomę. Śmierć przedsiębiorcy nie będzie bowiem przeszkodą w wywiązaniu się ze zobowiązań zaciągniętych wobec kontrahentów. Co istotne, w przypadku ustanowienia zarządcy sukcesyjnego, umowy o pracę zawarte przez przedsiębiorcę nie wygasają z chwilą jego śmierci. W takim przypadku następuje to dopiero z chwilą wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego, chyba że przed tym dniem pracownicy zostaną przejęci przez nowego pracodawcę. Takim nowym pracodawcą może być sam zarządca sukcesyjny, który nabędzie przedsiębiorstwo w drodze zapisu windykacyjnego.

Ustanowienie zarządcy sukcesyjnego za życia przedsiębiorcy jest bardzo proste. Zainteresowany przedsiębiorca może to uczynić samodzielnie nie wychodząc z domu. Tak więc połączenie odpowiednio uczynionych zapisów windykacyjnych wraz z ustanowieniem zarządcy sukcesyjnego może okazać się relatywnie niedrogim, łatwym i skutecznym sposobem na zapewnienie ciągłości działalności przedsiębiorstwa. Więcej o dziedziczeniu przedsiębiorstwa znajdziesz tutaj.